Çfarë lloji i ENERGJISË përdoret në shkollën tuaj?
Si ndikon ENERGJIA e përdorur nga shkolla mbi mjedisin jetësor?
Çfarë inovacioni social do të sugjeronit për përdorim dhe/ose prodhim efikas të ENERGJISË që nuk do të ndikojë negativisht mbi mjedisin jetësor?
Formoni një ekip prej 5 bashkëmoshatarësh nga shkolla juaj, përshkruani problemin/sfidën lidhur me cilësinë e energjisë dhe aplikoni për shpërblim prej 120.000,00 denarë për zbatimin e zgjidhjes inovative.
UPSHIFT është program për inovacione sociale i cili bazohet në zgjidhjen e nevojave të shkollave dhe komunitetit lokal për ballafaqimin me ndryshimet klimatike dhe për mbrojtjen e mjedisit jetësor. Përmes programit nxënësit do të kenë mundësi të fitojnë:
Shkathtësi dhe kompetenca për inovacione sociale dhe zgjidhje ekologjike
Aplikim praktik të shkathtësive në realizim të inovacionit social
Lidhje më të fortë dhe përgjegjësi ndaj komunitetit lokal dhe qytetarëve
Mbështetje të mentorit dhe ekspertit dhe buxhet prej 120.000,00 denarë për të realizuar iniciativë sociale
Përvojë në garë me ekipet tjera të përbëra nga bashkëmoshatarë të tyre
NGA SE PËRBËHET NJË PROGRAM?
FAZA 1 - Përcaktimi i një problemi/sfide, me një propozim zgjidhje të mundshme dhe aplikim (nëntor)
FAZA 2 - Punëtori Online për zhvillimin e sfidave për 10 finalistët (13 dhjetor)
Punëtoria do të jetë një hyrje në të gjithë metodologjinë e të menduarit të dizajnit dhe secili ekip do të shtjellojë më tej sfidën e tij.
FAZA 3 - UpShift Bootcamp për 10 finalistët (19-21 dhjetor Strugë)
Nëpërmjet metodologjisë Design Thinking, 10 finalistë të përzgjedhur do të zhvillojnë zgjidhje bazuar në problemet/sfidat në një eventi 3-ditor me ndihmën e mentorëve të caktuar. Në ngjarjen prezantohen të gjitha zgjidhjet dhe përzgjidhen 5 zgjidhje fituese, të cilat për zbatimin e zgjidhjes shpërblehen me 120.000 denarë.
FAZA 4 - Promovimi dhe aktivitetet e komunitetit (shkurt 2023)
5 ekipet fituese marrin pjesë në një trajnim njëditor për avokim, gjithashtu prezantohen në një ngjarje njëditore për mbështetje plotësuese nga komuniteti dhe mbledhja e mjeteve.
FAZA 5 - Zbatimi i iniciativave sociale (janar 2023- prill 2023)
Me ndihmën e një mentori të caktuar, 5 ekipet realizojnë zgjidhjen e paramenduar dhe krijojnë një plan për zhvillimin e mëtejshëm të inovacionit social.
ENERGJIA – përshkrim tematik
ENERGJIA, shfrytëzimi i saj dhe qasja në burimet alternative të energjisë midis shkollave të mesme do të jetë fokusi i ciklit të dytë të programit UPSHIFT.
Energjia është një burim dhe shtytës kryesor i shoqërisë në të cilën jetojmë. Pa energji nuk ka lëvizje, dhe pa lëvizje nuk ka përparim. Sistemi aktual i energjisë bazohet në lëndët djegëse fosile (naftë, qymyr, gaz) dhe është shkaktari më i madh i emetimeve të gazeve serrë (dioksid karboni, metan, ozon, etj.) që shkaktojnë ndryshime klimatike dhe ngrohjen globale. Viti aktual 2022 ka rezultuar të jetë një vit veçanërisht i vështirë ku çmimet e energjisë (karburantit dhe energjisë elektrike) janë rritur ndjeshëm si rezultat i sulmit rus ndaj Ukrainës dhe sanksioneve të vendosura ndaj eksportit të naftës dhe gazit rus.
Prandaj, pothuajse të gjitha vendet në botë dhe Evropë përballen ose me mungesë energjie ose me çmime të larta të energjisë. Maqedonia e Veriut nuk bën përjashtim nga ky skenar, sistemi energjetik i së cilës bazohet kryesisht në termocentrale (thëngjill) dhe hidrocentrale (ujë) për energji. Baza e sistemit energjetik në kombinim me zhvillimet gjeopolitike globale tregojnë se gjatë periudhës së ardhshme të dimrit, pra gjatë sezonit të ngrohjes, priten:
- rritja e faturave të energjisë elektrike, gazit dhe naftës,
- kufizimet e mundshme të energjisë elektrike,
- ndërprerja e vitit shkollor në muajt e dimrit dhe zgjatja e tij në muajt e verës
- rritja e ndotjes për shkak të pamundësisë së familjeve të varfra për t’u ngrohur duke përdorur burime të ndryshme energjie (mbetje, qymyr, etj.)
- rritje të emetimeve të dioksidit të karbonit që ndikojnë në ndryshimin e klimës për shkak të përdorimit të zgjatur të lëndëve djegëse fosile (thëngjill, naftë, gaz)
Në kuadër të këtij cikli, ekipet e përbëra nga nxënës të shkollave të mesme duhet të paraqesin problemet/sfidat që lidhen me ENERGJINË duke përfshirë:
Sfidat/problemet dhe zgjidhjet e propozuara që synojnë përdorimin e burimeve të energjisë që nuk janë të dëmshme për mjedisin
Sfidat/problemet dhe zgjidhjet e propozuara që synojnë mënyra inovative për të kursyer energji
Sfidat/problemet dhe zgjidhjet e propozuara që synojnë përdorimin e burimeve të rinovueshme të energjisë në një mënyrë inovative
Sfidat/problemet dhe zgjidhjet e propozuara që synojnë përdorimin e përgjegjshëm të energjisë
Sfida dhe zgjidhje të tjera që lidhen me energjinë
Për më tepër, më poshtë po ndajmë disa publikime dhe hulumtime që mund t’i përdorni si frymëzim për të përshkruar problemet dhe sfidat tuaja.
ÇFARË ËSHTË INOVACIONI SOCIAL?
Inovacioni social nënkupton zhvillim i zgjidhjeve të reja të cilat nuk kanë ekzistuar më parë për zgjidhjen e ndonjë problemi shoqëror, në rastin ENERGJIA.
Shembull: Nxënës në shkollën e tyre kanë vërejtur se shkolla ka harxhuar ujë të pijshëm për ujitje në sipërfaqet e oborrit. Nxënësit kanë propozuar të ndërtohet sistem i cili do ta mbledhë ujin nga shirat i cili do të ruhet në kontejner të veçantë dhe të përdoret për ujitje.
KUSHTET PËR APLIKIM DHE PËRZGJEDHJE
1. Nevoja – maksimumi 10 pikë
Cila është nevoja për mbështetje për sfidën/problemin e paraqitur brenda shkollës dhe komunitetit lokal?
2. Shkalla e ndikimit – maksimumi 10 pikë
Çfarë ndikimi mund të ketë brenda shkollës dhe komunitetit lokal nëse zgjidhet sfida/problemi?
Aplikimi bëhet duke plotësuar formularin e aplikimit në LINKUN e mëposhtëm jo më vonë se data 09.10.2022.
3. Inovacioni dhe realizueshmëria e zgjidhjes- maksimumi 20 pikë
Sa inovative është zgjidhja dhe a mund të zbatohet për 120.000 denarë brenda 4 muajve?
Aplikimi bëhet duke plotësuar formularin e aplikimit si më poshtë LINK jo më vonë se 30.11.2022.
Më datë 15.11.2022 nga ora 12:00 do të mbahet seancë informuese për thirrjen në platformën ZOOM. Regjistrohuni për seancën në LINKUN e mëposhtëm.
ÇFARË NDODH PASI TË PËRFUNDOJË AFATI I APLIKIMIT?
Nga numri total i aplikimeve të pranuara, do të përzgjidhen 10 finalistë të cilët do të jenë pjesë e UPSHIFT Bootcamp nga data 19 deri më 21 dhjetor.
Në vetë Bootcamp, të 10 ekipet do të krijojnë zgjidhje që do t’i paraqesin një komisioni prej 3 anëtarësh. Në fund do të përzgjidhen 5 fitues.
Pas përzgjedhjes së 5 skuadrave fituese, ata fillojnë me realizimin e zgjidhjes së tyre. Zgjidhja e propozuar duhet të jetë në gjendje të zbatohet në një periudhë 3-4 muaj (janar 2023-prill 2023). Gjatë realizimit, përveç mjeteve financiare prej 120.000 denarë, ekipet do të marrin mbështetje edhe nga mentorët të cilët do të caktohen nga programi dhe do t’i ndihmojnë ekipet në realizimin e iniciativës sociale.
Afati kohor i ciklit duket si ky:
Hapja e thirrjes- 8 nëntor
Online sesion informativ për thirrjen- 15 nëntor
Afati i fundit për aplikim deri më- 30 nëntor
Përzgjedhja e 10 finalistëve- deri më 9 dhjetor
Sesioni përgatitor online për 10 finalistët- 13 dhjetor
UPSHIFT Bootcamp- 19-21 dhjetor
Zbatimi i projektit- janar – prill 2023
CIKLET E ARDHSHME UPSHIFT
Programi UPSHIFT do të përmbajë 5 cikle, në 18 muajt e ardhshëm të ndarë në 5 fusha tematike, si më poshtë:
UJI
mars – korrik 2022
AJRI
gusht – dhjetor 2022
ENERGJI
dhjetor 2022 – mars 2023
TOKA
janar – qershor 2023
ZGJIDHJE DIXHITALE
mars – korrik 2023
PYETJE TË SHPESHTA
1. Kemi një ide për problemin/sfidën, por nuk jemi të sigurt se si ta paraqesim atë qartë?
Për të zhvilluar problemin / sfidën, ne rekomandojmë përdorimin e mjetit Tree Trouble. Në këtë LINK ndajmë një shembull.
2. Ekipi nga shkolla ime tashmë ka përgatitur një zgjidhje për një sfidë të caktuar, a mund ta aplikojmë të njëjtën?
Në fazën e parë – përcaktimi i problemit/sfidës dhe aplikimi, i tij është thelbësore të përcaktohet i qartë i problemit/sfidës. Edhe pse nuk është e detyrueshme, ju mund të sugjeroni një zgjidhje të propozuar. Do të keni mundësinë të punoni për zgjidhjen më vonë nëse përzgjidheni si finalist.
3. A mund të zëvendësojmë anëtarët e ekipit nëse marrim çmimin?
Anëtarët e ekipit duhet të jenë të njëjtët me të cilët ekipi ka aplikuar.
4. Cili është roli i mësimdhënësit në të gjithë procesin?
Mësimdhënësi luan rol kryesor në nxitjen e një shpirti sipërmarrës te nxënësit. Roli i tyre në të gjithë procesin është të motivojnë nxënësit por edhe të bartin njohuritë nga projekti brenda shkollave të tyre. Mësimdhënësit gjithashtu do të luajnë një rol të rëndësishëm në sigurimin e qëndrueshmërisë së nismës sociale brenda shkollës.
5. Nëse krijohet mundësia, a mund të sigurohen mjete financiare shtesë për vetë iniciativën?
Ekipet inkurajohen të sigurojnë më shumë mjete për zbatimin e nismës.
6. Nëse aplikojmë për një cikël dhe refuzohemi, a kemi mundësi të aplikojmë përsëri?
Gjithsesi. Shkollat dhe nxënësit e shkollave të mesme inkurajohen të aplikojnë për ato cikle që i konsiderojnë të nevojshme dhe problematike.
Programi UPSHIFT zbatohet nga Shoqata e Liderëve për Edukim, Aktivizëm dhe Zhvillim (LEAD) në kuadër të projektit “Inkurajimi i fëmijëve dhe të rinjve në Maqedoninë e Veriut të bëhen promotorë të ndryshimeve për të zvogëluar cenueshmërinë e komuniteteve ndaj ndryshimeve klimatike” të zbatuar nga UNICEF me mbështetje financiare të Suedisë dhe Fondit për Inovacion dhe Zhvillim Teknologjik të RMV-së.
